Rodzice odgrywają ogromną rolę w życiu swoich dzieci, a ich zachowania niejednokrotnie mają wpływ na dorastanie pociech. Chciałoby się, aby relacje rodziców z dziećmi były właściwe, a przede wszystkim pełne zrozumienia, miłości oraz rodzicielskiej bliskości. Niestety nie zawsze tak jest. W tym artykule skupimy się na relacji dziecka z ojcem i jej niekoniecznie pozytywnych aspektach. „Nienawidzę mojego ojca…” – ile razy w życiu zdarzyło Ci się powiedzieć te słowa? Nienawiść do ojca – skąd się bierze?
Rodzina jest najważniejsza – jakie znaczenie ma rodzina?
Rodzina nazywana jest podstawową, ale także najważniejszą jednostką społeczną. Nic więc dziwnego, że ma duże znaczenie w rozwoju oraz funkcjonowaniu każdego ze swoich członków. Dla dziecka rodzina to pierwsze i przede wszystkim naturalne środowisko. Spoglądając na pozostałych jej członków, nowy osobnik w rodzinie obserwuje i nabywa wzorców. Uczy się ról społecznych oraz wartości moralnych. Praktycznie każdego dnia ma do czynienia z lekcją szacunku oraz tolerancji. To, jaką stanie się osobą w dużej mierze zależy od rodziny, w jakiej się wychowuje. Jako nastolatek, a później dorosły, sam zdecyduje, czy chce powielać te wzorce, czy może woli zostać zupełnie innym człowiekiem.
Opisując wartości, którymi powinna się kierować rodzina w wychowywaniu potomstwa, mamy na myśli zdrowe relacje z jej członkami – a zwłaszcza matką oraz ojcem. Te stosunki nie zawsze jednak opierają się na właściwych zachowaniach. Być może zdarzyło Ci się powiedzieć lub pomyśleć – „Nienawidzę mojego ojca” lub „Nienawidzę mojej matki”. Czy masz prawo tak się czuć? Nienawiść do ojca jest problemem, który często zgłaszają pacjenci, zarówno synowie, jak i córki.
Nienawidzę mojego ojca – czyli o roli ojca w rodzinie.
Ojciec powinien być drugą obok matki, najważniejszą osobą w życiu dziecka. Jak się jednak okazuje, w badaniach przeprowadzonych przez OECD (The Organisation for Economic Co-operation and Development), polscy ojcowie spędzają ze swoimi dziećmi średnio tylko 40 minut dziennie. Chociaż z upływem lat tradycyjne role rodzicielskie uległy zmianom, to wciąż tata poświęca swoim pociechom mniej czasu. Jego rola w rodzinie ma jednak ogromne znaczenie, zwłaszcza w przypadku synów, dla których ojciec staje się pierwszym idolem i wzorem do naśladowania. Czytając o roli ojca, będziemy mieć przed oczami szereg zalet, którymi powinien odznaczać się dobry rodzic. Zachowania niektórych z nich nie zawsze są jednak godne pochwały i nie spotykają się również z aprobatą potomstwa. Nienawiść do ojca nie jest rzadkim zjawiskiem – skąd biorą się takie uczucia?
„Nie jest sztuką zostać ojcem, sztuką jest nim być”.
(Wilhelm Busch, pisarz)
Nienawiść do ojca – jak to się zaczyna?
Podobno od miłości do nienawiści jest bardzo krótka droga. Dzieci rodząc się, instynktownie kochają swoich rodziców. Są bezbronne i zdane na ich opiekę i wsparcie. Z czasem te relacje się umacniają lub wręcz przeciwnie – pogarszają, niekiedy aż do nienawiści. Jest to zazwyczaj powolny proces, w którym syn lub córka musi zdać sobie sprawę, że poczynania rodzica są niewłaściwe. Wiele osób, zarówno w wieku dziecięcym, jak i w dorosłych latach stara się usprawiedliwiać i idealizować rodzica, szukając wytłumaczenia dla pewnych zachowań. Myśląc „To przecież mój ojciec, nie mogę go nienawidzić”, chcą stłumić te budzące się negatywne emocje. Nienawiść do ojca powoduje u nich wyrzuty sumienia i poczucie winy. Te, ich zdaniem, „złe emocje” nie pojawiają się jednak bezzasadnie. Od rodzica oczekujemy wsparcia, poczucia bezpieczeństwa czy też wnoszenia w nasze życie autorytetu. Problem rodzi się, kiedy relacje z ojcem stają się niewłaściwe. Co to może oznaczać?
Dlaczego czuję nienawiść do ojca?
Negatywne uczucia względem rodzica budzą się z różnych powodów. Każda osoba, która odczuwa nienawiść do ojca, będzie kierowała się innymi przyczynami.
Najczęściej powodem są różnego typu urazy emocjonalne, które dziecko doświadczyło w relacji ze swoim ojcem. Dotyczy to doświadczeń opuszczenia, zaniedbania, różnych form przemocy, która mogła mieć charakter psychiczny (poniżanie, znęcanie się, wyśmiewanie), fizyczny (bicie, szarpanie) lub seksualny (wykorzystywanie seksualne). Uzależnienia, a zwłaszcza alkoholizm mogą przyczyniać się do tego, że syn lub córka odczuwa złość i smutek na każdą myśl o ojcu. Brak zainteresowania własnym dzieckiem i zaniechanie obowiązków rodzicielskich także mogą wzbudzać nienawiść do ojca. W przypadku rozbitych małżeństw zdarza się również, że dziecko obwinia ojca za rozwód i odejście, a niekiedy też za założenie drugiej rodziny.
Jak widać, nienawiść do ojca może mieć swoje źródło w różnych zachowaniach, do których należą także:
- nadmierne wymagania wobec dziecka,
- stosowana manipulacja,
- niedojrzałe reakcje,
- egoizm i skupienie jedynie na swoich potrzebach.
Ojciec powinien ciągle dawać, żeby czuć się szczęśliwym. Wciąż dawać, to znaczy być ojcem.
(Honore de Balzac)
U synów nienawiść do swego ojca jako skutek doświadczonych traum może przyczyniać do wielu problemów w przeżywaniu siebie i świata. Mężczyźni z takim doświadczeniem mogą mieć skłonność do agresji wobec siebie, przeżywać rozdarcie emocjonalne w stosunku do swoich męskich reakcji, które mogą tłumić, nie akceptować lub wyrażać w sposób nieadekwatny lub nadmiarowy. Synowie mogą mieć ogromne problemy z bliskością w stosunku do innych.
U córek nienawiść do ojca może powodować wtórną bardzo dużą bliskość z matką i późniejsze duże trudności z wyodrębnianiem siebie jako dorosłej i samodzielnej kobiety zdolnej do samorealizacji. Córki w dorosłym życiu są bardziej narażone na niestabilne funkcjonowanie, czego przejawem może być wczesna inicjacja seksualna, przedwczesne lub niechciane ciąże, dużo większe ryzyko uzależnień, problemy z bliskością w związkach czyli chwiejne i chaotyczne relacje z mężczyznami.
Jak sobie poradzić z uczuciami?
Złość to uciążliwe, ale naturalne uczucie, które miewa każdy z nas. Jednak męczące, negatywne myśli każdego dnia mogą pogarszać jakość naszego funkcjonowania. Wpływają na relacje z bliskimi, mogą powodować strach przed rodzicielstwem i powieleniem błędów ojca. W przypadku dorosłych córek możemy mieć do czynienia z brakiem zaufania do mężczyzny w roli męża oraz ojca.
Nienawiść do ojca czy matki to problem wielu osób. Nie musisz jednak zostawać z nim sam, zwłaszcza kiedy czujesz, że te emocje Cię przerastają. W takich sytuacjach nieoceniona będzie pomoc psychologa, który pomoże Ci zrozumieć sytuację i Twoje uczucia. Wyżej wymienione przyczyny wzbudzające nienawiść do ojca mogą występować w różnych kombinacjach, z których każda będzie miała inny wpływ na dziecko i jego późniejsze życie. Nasi psycholodzy indywidualnie dostosowują terapię do każdego pacjenta, tak aby uzyskać, jak najlepsze efekty.
