Zjawisko przemocy w rodzinie jest palącym problemem, który dotyka coraz więcej kobiet w naszym kraju. Statystyki nie kłamią — jak wynika z danych policji w 2022 roku zostało wydanych aż 62 tysiące niebieckich kart. Sam zauważam ten niepokojący trend po rosnącej liczbie wizyt w moim gabinecie. Coraz więcej pań szuka pomocy z powodu przemocowego partnera. W poniższym artykule podpowiadam jak rozpoznać przemoc w rodzinie i gdzie szukać pomocy.
Przemoc w rodzinie – jak to wygląda z perspektywy pacjentów/pacjentek?
Często w swojej pracy spotykam się z osobami, które skarżą się na relacje w związku. Czują się coraz gorzej, zaczynają izolować się od znajomych, rodziny. Czują się osamotnione. Mimo sukcesów zawodowych poczucie wartości spada. Pytają, co się dzieje ? Dopiero w rozmowie kiedy pytam o relacje w związku wyjawiają, że słyszą od partnera:
- „jesteś beznadziejna”,
- „co się z tobą dzieje”,
- „jesteś chora, idź się leczyć” itp.
Z kolei mężczyźni słyszą:
- „co z ciebie za facet”,
- „jesteś jak baba”,
- „nie potrafisz utrzymać rodziny”.
W dzisiejszych czasach na porządku dziennym są wyzwiska, przekleństwa, które początkowo sprawca wyraża do osób postronnych. W miarę upływu lat partner staje się adresatem epitetów, a nie rzadko ich dziecko.
Czy przemoc to tylko bicie? Odpowiadam nie
W świadomości społecznej w dalszym ciągu funkcjonuje wiele mitów i stereotypów na temat przemocy. Powszechnie uważa się, że przemoc występuje w rodzinach patologicznych, gdzie jest alkohol, bieda. Kojarzy się ją z biciem i siniakami. Owszem przemoc fizyczna jest bardzo widoczna i występuje we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziomu wykształcenia czy sytuacji rodzinnej.
Do psychologa nie rzadko zgłaszają się pacjentki wykształcone, zajmujące wysokie stanowiska, mieszkające w apartamentach przez lata bite, gwałcone, poniżane przez mężów adwokatów, lekarzy czy innych wysoko postawionych osobistości.
Ale niewiele osób zdaje sobie sprawy, że są osobami doświadczającymi przemocy psychicznej, ta jest niewidoczna, ale tak samo jak przemoc fizyczna powoduje, utratę poczucia bezpieczeństwa, spadek poczucia wartości, zagubienie, obniżony nastrój w efekcie osoba zapada depresję lub miewa stany lękowe.
Zasadne pytanie: co nas trzyma w toksycznym związku?
Przemoc doznawana od bliskiej osoby jest rzeczą straszną — osoby nie odchodzą, ponieważ zwykle są zależne od sprawcy. Mają takie przekonania na temat związku i małżeństwa, które nie pozwalają na odejście od sprawcy, mimo że nie rzadko wywierają na nią wpływ inni członkowie rodziny, przyjaciele.
Jakże często słyszymy od innych, kiedy się żalimy na partnera czy partnerkę: nie przesadzaj, wytrzymaj dla dobra dzieci, inni mają gorzej, samej będzie ci trudno itp.
Wchodząc w związek partnerski czy małżeński, mamy na jego temat jakieś przekonania, wyobrażenia — często są one oparte na własnych doświadczeniach wyniesionych z domu rodzinnego. Przemoc narasta, przybiera na sile, trwa wiele lat i zabiera moc sprawczą osobie.
Często kiedy w gabinecie nazywam zachowania partnera jako przemocowe spotykam się z zaprzeczaniem bądź niewiarą. Osoby doświadczające przemocy uważają, że to z nimi jest coś nie tak, bo sprawca przerzuca odpowiedzialność na nie: „gdybyś bardziej się starała”, „pewnie go sprowokowałaś” itp.
Takie zachowania są krzywdzące i powodują, że osoby wycofują się z szukania pomocy i zamykają się w sobie. Należy pamiętać, że sprawca systematycznie izoluje ofiarę od innych, pozbawiając ją wsparcia, przerzuca na nią odpowiedzialność.
Często powyższe zachowania znajdują wyraz w podobnych wypowiedziach: „zmuszasz mnie do tego, ja chcę dla ciebie tylko dobrze, kocham cię a ty mnie nie słuchasz”. Osoba doznająca przemocy jest poddawana tzw. „prania mózgu”. Sprawca poza tym stosuje naprzemienność kar i nagród, co utrudnia jej ocenę realnej sytuacji.
Czy mogłam/em wcześniej rozpoznać zachowania przemocowe ?
Osoby stosujące przemoc najczęściej wykazują pewne cechy i zachowania — są one typowe dla większości osób. Zaliczyć do nich należy:
- brak pewności siebie;
- nastawienie na realizowanie własnych potrzeb;
- niska odporność na stres;
- zazdrość, często chorobliwa;
- oczekiwania od partnerki postawy określanej jako “matkowanie”;
- silny lęk przed porzuceniem;
- Zaborczość wobec partnerki;
- zrzucanie winy na innych;
- okazywanie agresji w odpowiedzi na prowokację;
- brak empatii wobec osób zależnych, słabszych;
Często w związkach przemocowych padają słowa w stylu: Nie umiem bez Ciebie żyć albo jak mnie rzucisz, to się zabiję, czy też będziesz tylko moja.
Wiele osób zadaje pytania o powód przemocowych zachowań u partnera czy partnerki. Tutaj odpowiedź bywa złożona. Charakterystyczne jest to, że przemocowi partnerzy sami często doświadczali przemocy w rodzinie — teraz powielają schemat wyniesiony z domu.
Jak rozpoznać przemoc w rodzinie?
Jeśli dana osoba ma do czynienia z powyższymi patologicznymi zachowania ze strony partnera, jest to ważny sygnał alarmujący. Należy zawsze pamiętać, że przemoc psychiczna powoduje jednakowe szkody, jak ta wyrządzana cieleśnie. Warto więc odpowiednio wcześnie poszukać pomocy — czy to w gabinecie psychoterapeuty, czy też w bardziej skrajnych przypadkach, na policji.
Psychoterapeutka
