Nieco banalne będzie stwierdzenie, że każdy z nas ma lepsze i gorsze dni. Nawet u osób zdrowych zdarzają się dni bardziej produktywne, twórcze i kreatywne oraz dni, podczas których marzymy tylko o odpoczynku oraz dopada nas chandra. U większości z nas jest to normalne zjawisko, a między naszymi dobrymi a złymi dniami nie ma ogromnych różnic. Niemniej jednak w przypadku osób dotkniętych chorobą afektywną dwubiegunową dochodzi do bardzo głębokiego zaburzenia zachowania oraz samopoczucia. Osoby te określają swoje samopoczucie jako tak zwane “górki” oraz “dołki”. W chorobie tej występują okresy silnego przygnębienia oraz pobudzenia, czyli manii bądź hipomanii.
Czym jest afekt i o co właściwie chodzi w dwubiegunowości?
Pewnych trudności w zrozumieniu tej choroby może dostarczać już sama jej nazwa. Afektem określa się w psychologii i psychiatrii ekspresję emocji. Dwubiegunowość odnosi się do faktu, że osoby dotknięte tym schorzeniem obok epizodów depresyjnych, przeżywają epizody manii, które znacząco różnią się od depresji. Dla porównania zaburzenia depresyjne bywają określane jako chorobą afektywną jednobiegunową – występują w nich zazwyczaj tylko klasyczne objawy depresji, takie jak obniżony nastrój, utrata radości z życia czy zaburzenia snu.
Jakie są przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej?
Choroba afektywna dwubiegunowa występuje stosunkowo często i dotyka nawet jedną na pięćdziesiąt osób. Kobiety i mężczyźni są diagnozowani równie często. Badacze wykazali, że w rozwoju tej choroby bardzo dużą rolę gra komponenta genetyczna. Chorobę afektywną dwubiegunową uważa się za jedną z najbardziej dziedzicznych chorób psychicznych. Zauważono również zmiany w strukturze mózgu takie jak mniejsza objętość kory czołowej oraz często występujące zmniejszenie ciała migdałowatego. Ponadto dochodzi do nadmiernej aktywności układu dopaminergicznego i noradrenergicznego. Wskazuje się również, że przeżycie bardzo stresującej sytuacji takiej jak śmierć osoby bliskiej, utrata pracy bądź ciężka choroba, może prowadzić do ujawnienia się choroby afektywnej dwubiegunowej. Warto również zaznaczyć, że pierwsze objawy omawianej choroby ujawniają się zazwyczaj przed 30 rokiem życia.
Dwa główne typy choroby afektywnej dwubiegunowej.
Literatura fachowa zwyczajowo dzieli chorobę afektywną dwubiegunową na dwa typy:
- typ 1 – klasyczny, z obecnością przynajmniej jednego epizodu manii,
- typ 2 – chory spędza więcej czasu w depresji, występuje zazwyczaj hipomania.
Czym jest mania?
Mania jest to stan, w którym występuje znaczne pobudzenie psychoruchowe. Osoba w manii odczuwa zazwyczaj przyspieszenie myśli, ich natłok, a także nierzadko jest drażliwa lub wprost przeciwnie – nienaturalnie przyjacielska. Ważną cechą jest również nadmierna, nieadekwatna gadatliwość, zmniejszona potrzeba snu oraz zauważalne rozluźnienie seksualne. Znacznie gorzej funkcjonuje wtedy ocena ryzyka, a osoby w manii często podejmują nieodpowiedzialne decyzje. Przykładami takich decyzji mogą być zbyt duże, niepotrzebne zakupy związane z zapożyczaniem się, zwolnienie się z pracy, a nawet wejście w konflikt z prawem. Osoba doznająca epizodu maniakalnego ma również podwyższoną samoocenę oraz łatwo i często zmienia plany.
Jaka jest depresja w chorobie afektywnej dwubiegunowej?
Depresja w chorobie afektywnej dwubiegunowej przypomina “zwykłą” depresję, niemniej są pewne cechy, które wskazują na fakt, iż może mieć podłoże w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Depresja w ChAD ma znacznie większe skłonności do nawrotów, cechuje się również wzmożoną sennością oraz drażliwością. Ważną wskazówką diagnostyczną jest są również dokonane samobójstwa w rodzinie oraz szybkie ustępowanie depresji.
Jak leczyć chorobę afektywną dwubiegunową?
Powszechnie utożsamia się chorobę afektywną dwubiegunową jako ciągły rollercoaster. Ponadto różnego rodzaju dzieła kultury przedstawiają osoby dotknięte tym schorzeniem jako niegodne zaufania, niepewne, a nawet groźne. Są to szkodliwe i groźne uprzedzenia. Odpowiednio przeprowadzony proces diagnostyczny, stosowanie farmakoterapii oraz psychoterapii z psychoedukacją sprawia, że chorzy wracają do normalnego życia. Należy pamiętać, iż odpowiednie stosowanie leków oraz terapia zmniejszają ryzyko pojawienia się kolejnych epizodów manii oraz depresji. Jeżeli dostrzegasz u siebie cechy depresji i pamiętasz sytuację, w których byłeś/aś znacząco pobudzony/a, rozdrażniony/a to warto skonsultować tę sytuację z lekarzem psychiatrą. Przeprowadzi on dogłębny wywiad, który pomoże postawić mu diagnozę oraz zaproponować odpowiednie leczenie. Nie ignoruj ewentualnych objawów, ponieważ choroba afektywna dwubiegunowa idzie w parze ze znacząco podwyższonym ryzykiem samobójstwa i śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych.
Psychiatra, psychoterapeuta
